Mô hình về sự Thiếu hiểu biết

Hồi tôi học trung học, đã bắt đầu nghe các thầy bảo: người ta càng biết nhiều sẽ càng thấy mình chẳng biết gì hết. Cái chuyện này đối với tôi hơi bị khó hiểu à nha. Tức là Càng học thì càng ngu? – hé hé, như vậy thì khỏi học cho rồi. Hay là “Càng học nhiều thì lại càng khiêm tốn”? – Cái này nghe có lý hơn, nhưng mà đâu phải ai biết nhiều cũng khiêm tốn.

 May quá tôi tìm ra được một cách để tự giải thích cái chuyện khó hiểu này một cách rất khoa học, chính xác hơn là một cách rất hình học. Hmm, hay là gọi nó là Mô hình Kiến thức và Sự Thiếu Hiểu biết vậy.  (Bạn an tâm, nhìn cái ảnh mô hình này cũng sù sì, nhưng mà không có liên quan gì đến Đừng chết vì thiếu hiểu biết ở đây đâu).

 Này nhé, nhìn vào mô hình ở trên, kiến thức của loài người cũng giống như là một vòng tròn sạch sẽ ở giữa. Bao nhiêu những điều lờ mờ, nghi hoặc đã được Nghiên cứu, Khám phá, và Nhận thức xóa sạch và thay vào đó bằng Kiến thức. Thế nhưng những gì con người hiện biết có thể xem như là một vòng tròn nằm giữa một biển vô tận những điều con người chưa biết và còn cần phải khám phá.

Đường chu vi vòng tròn chính là ranh giới giữa cái điều đã biết và điều không biết. Đó cũng chính là biên giới của nhận thức của con người. Chỉ ở nơi đây con người mới biết cái-mà-họ-không-biết. Còn nằm hẳn bên ngoài vòng tròn là bao nhiêu điều mà người ta thậm chí không hề ý thức đến, bởi Kiến thức chưa thể bắc cầu đến được. Đó là những điểm-mà-người-ta-không-biết-là-mình-không-biết.

Càng biết nhiều, vòng tròn Kiến thức càng mở rộng ra, vươn đến những biên giới xa hơn. Cùng lúc, chu vi vòng tròn càng tăng lên. Người ta càng nhận thức được là có nhiều cái họ không biết hơn. Nó giải thích hoàn hảo kết luận của mấy ông thầy tôi.

Cái mô hình này có thể giải thích với kiến thức của nhân loại nói chung, và kiến thức của mỗi người nói riêng.

 Thế đấy, như vậy là tôi đã tự thuyết phục được mình tại sao người ta càng biết nhiều thì càng thấy mình ngu. Bây giờ điều còn lại làm tôi băn khoăn chỉ là không biết vế ngược lại có đúng không- tức là “người ta càng thấy mình ngu thì tức là người ta càng biết nhiều.”

 

Hmm. Tại vì tôi thấy mình dạo này càng ngày càng ngu.